Ofsayt devrimi! Yarı otomatik sistem ilk sınavında

Hüseyin Özkök - AJANSSPOR

FIFA’nın himayesinde düzenlenen ve Asya ve Afrika’dan 12 Arap ülkesinin katılımı ile Katar’da gerçekleştirilecek FIFA Arap Kupası, bugün Tunus-Moritanya maçı ile başlıyor.

Yarı otomatik ofsayt sistemi!

Turnuva, 2022 yılı 18 Kasım günü Katar’da başlayacak Dünya Kupası organizasyonunun mini bir testi olması yanında uzun süreden beri FIFA’nın üzerinde çalıştığı yarı otomatik ofsayt teknolojisinin de ciddi olarak test edileceği ilk turnuva olacak.

Şu anki sistemde insan eli var!

VAR sisteminin uygulamaya başlamasının üzerinden 5 yıl geçmesine karşın sistemin en çok tartışılan taraflarının başında ofsayt çizgisinin çekiliş şekli geliyor. VAR görevi yapan hakemin operatör yardımı ile belirlediği noktalar sonrasında sistemin otomatik olarak çizdiği çizgi özellikle santimlik ofsaytlarda tüm uygulayıcı ülkelerde büyük tartışmalar yarattı. Çünkü sistemde insan unsuru önemli rol oynuyor. Ayrıca bu çizgilerin çekilmesi sırasında yaşanan zaman kaybı da eleştirilen bir diğer durum.

Yeni teknoloji geliştirildi

Ofsayt kuralının değiştirilmesi önerisine (Arsene Wenger önerisi) kadar giden bu tartışmaların ardından VAR konusunda şu anda tek yetkili kurum olan FIFA, sistemin yaratıcısı Hawk-Eye firmasını ofsaytta yeni bir teknoloji geliştirmesi için görevlendirdi. Firma yapılan uzun çalışmaların ardından geçtiğimiz haftalarda sistemin uygulamaya hazır hale geldiğini ve 2022 Dünya Kupası’nda kullanılabileceğini bildirdi.

Sistem denenecek

2021 yılı başında Katar’daki Dünya Kulüpler Kupası’nda başlayan testler İspanya ve İngiltere’de de bazı maçlarda da devam ettirildi. Düsseldorf ise testlerin yapıldığı ve uygulamanın sonuçlarının değerlendirildiği şehir oldu. FIFA’nın Futbol Teknolojisi ve Gelişim Direktörü Alman Johannes Holzmüller, yönetiminde yürütülen çalışmaların en ciddi şekilde test edileceği sistemin 3-12 Şubat’ta yapılacak Dünya Kulüpler Kupası maçlarında da bir sınavdan daha geçeceği FIFA Hakem Komitesi Başkanı Pierluigi Collina tarafından açıklandı. Bütün bu çalışmaların tamamlanmasının ardından FIFA’nın sisteme onay vermesi halinde ilk olarak dünyanın en büyük futbol organizasyonu olan Dünya Kupası’nda resmi olarak kullanılacak.

12 ek kamera ve mali yük

Johannes Holzmüller’in yaptığı açıklamalara göre sistem yapay zeka yardımıyla her oyuncunun iskeletinde 29’a kadar noktayı saniyede 50 kez gözleyecek. Diğer yandan sistem aynı anda topu da izleyecek. Ancak bunun için stadyumların çatılarına 10-12 ekstra kamera monte edilmesi gerekiyor. Bu da sistemin şu an için henüz tam olarak bilinmeyen maliyetinin artması anlamına geliyor.

Sistem nasıl işliyor?

Sistemin nasıl işleyeceğine gelince;

özel kameraların sisteme aktardığı oyuncunun topa dokunuş anını içeren görüntü gerçek zamanlı olarak çizgi çekilmiş şekilde VAR merkezine gönderilecek. Bununla birlikte ofsaytı tespit eden VAR, derhal hakemi uyaracak böylece zamandan büyük bir tasarruf sağlanırken insan unsuru da devrede olmayacak.

Neden yarı otomatik?

Yeni geliştirilen sistem ofsaytı görüntüde otomatik tespit etse de oyuncuların aktif alanda olup olmadıklarının söz konusu olduğu durumlarda ise monitöre gidecek maçın hakemi tarafından ofsayt tespiti yapılacak. FIFA bu nedenle sistemi yarı otomatik olarak adlandırma yoluna gitti.

IFAB’ın onayı gerekmiyor

Dünyada futbol kurallarını uygulamaya koyma veya değiştirme yetkisine sahip tek kurum olan IFAB’ın ise bu sisteme herhangi bir onay vermesi gerekmiyor. Çünkü futbol kuralları ile ilgisi olmayan ve VAR Protokolünde de herhangi bir değişikliğe ihtiyaç duyulmayacak bu teknoloji değişikliği için FIFA’nın vereceği onay yeterli olacak. Yeni sistemi kullanıp kullanmamak ise yine federasyon ve konfederasyonların tercihine bırakılacak.

Light VAR da geliyor

VAR teknolojisinin pahalı olması FIFA’yı küçük ligler ve ülkelerde de sistemin kullanılabilmesi için çalışma yapmaya sevk etti. Bununla birlikte Hawk-Eye firması daha ucuz maliyetli ve adına “Light VAR” denilecek bir sistem üzerinde çalışmaya başladı.