VAR odasına kim girebilir, dışarı kayıt çıkartılabilir mi?

Futbolda hakem hatalarını bitireceği beklentisiyle hayatımıza giren Video Yardımcı Hakem VAR (Video Assistant Referee) bırakın tartışmaları azaltmayı, aksine daha da fazlalaştırdı. Üstelik sadece bizde değil, tüm dünyada durum böyle. Sahadaki hakemler, şiddetle eleştirilmeye devam edilirlerken, bunlara bir de VAR’da görev yapan hakemler; hakemler aralarındaki konuşmaların yayınlanması ve Türkiye’ye özel VAR odasından kayıt çıkartma tartışmaları eklendi.

Hakem, VAR ve kayıtlar yayınlansın mı yayınlanmasın mı tartışmalarını sürekli yazıyoruz. Ancak bugün değinmek istediğim konu son dönemde gündeme gelen VAR odası ile ilgili tartışmalar. VAR odası ve VAR teknolojisi IFAB tarafından hayata geçirildikten sonra tamamen izole ve her isteyenin kafasına göre giremeyeceği bir ortam olarak tasarlandı. VAR odasında neredeyse atılan her adım belirli kural ve prosedürlere bağlı. Türkiye’de VAR odası bu sezon hararetli şekilde tartışılıyor. Bunun da temel nedeni Galatasaray Sportif AŞ Başkanvekili Erden Timur’un geçen sezon eski MHK Başkanı Lale Orta’nın VAR odasından aldığı bir görüntüyü Fenerbahçe Başkanı Ali Koç’a gönderdiğini iddia etmesi. 

Bu iddia üzerine çok sayıda açıklama yapıldı. Yapılan açıklamalarda MHK Başkanı “VAR odasına giremez” diyenler de oldu. Son olarak eski TFF Yönetim Kurulu Üyesi Selim Soydan da bu konuda bazı iddialar dile getirdi. Öncelikle şunun hemen altını çizeyim. VAR odasına maç görevlisi hakemler ve operatörler dışında girebilecek 3 kişi var. TFF Başkanı veya VAR’dan sorumlu TFF Yöneticisi, MHK Başkanı ve VAR Koordinatörü. Ama şunu da vurgulamalı: Bu üç kişinin de kafasına göre kapıyı açıp VAR odasına girmesi mümkün değil. Çünkü oraya giriş tamamen kurallara bağlı ve VAR odası güvenli tutulması gereken bir alan. Adeta TFF’nin kozmik odası. 

Peki, VAR odasından görüntü ve ses kaydı almak mümkün mü? Bunun cevabı "Evet, alınabilir". Fakat bu da ancak kurallar doğrultusunda mümkündür. MHK Başkanı veya VAR Koordinatörü, yaşanan sorunu tespit amaçlı olarak görüntü ve ses kayıtlarını odada izleyip dinleyebilirler. Veya Hawk Eye ile yapılan anlaşma doğrultusunda, belirli bir ücret karşılığında söz konusu görüntüleri alıp hakemlere yönelik eğitimlerde de kullanabilirler. 

Kayıtlar alınırken şu yol izlenir: Öncelikle VAR odasına girecek MHK Başkanı veya VAR Koordinatörü'nün TFF Başkanı veya onun atadığı bir TFF yöneticisine mutlaka idari bilgilendirme yapmaları mecburiyeti var. Ancak bu bir izin isteme değil! Sadece haberdar etmedir. Bu nokta önemli. Çünkü MHK Başkanı veya VAR Koordinatörü'nün kendi sorumluluklarında olan VAR odasına girmelerinden doğal bir şey olamaz. 

İdari bilgilendirmeden sonra Hawk Eye firmasının da haberdar edilmesi lazım. Çünkü arşivin sorumluluğu, sistemi yöneten Hawk Eye’da. Ayrıca VAR teknolojisini kullanan bir operatörün de odaya giren kişinin yanında olması gerekiyor. Son olarak da TFF Bina Güvenliği'ne de odaya girilecek gün ve saatin bildirilmesi gerekiyor. O gün ve saat geldiğinde ise güvenlik görevlisi gelip kapıyı açıyor ve iş bitince kapıyı tekrar kilitliyor. 

VAR odası görüntüleri, beINSports'un canlı yayınından geliyor. Yani kulüpler istedikleri görüntülere yayıncı kuruluş üzerinden de ulaşabilirler. Fakat VAR odasındaki görüntülerin ve VAR’da görevli hakemlerle sahadaki hakemlerin arasındaki ses kayıtlarının TFF binasından dışarı çıkartılması ve üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılması kesinlikle yasak. 

Gelelim Erden Timur’un Lale Orta'nın Ali Koç’a görüntü gönderdiği iddialarına. Bu kadar prosedürün ardından VAR odasından bir kaydı dışarı çıkartmak ve bunu kayıtlara geçmeden gizli şekilde yapmak mümkün değil. Ama Lale Orta da uzun yıllar boyu futboldan uzak kaldığı ve VAR’daki prosedürleri, kural ve kaidelere hakim olmadığı için VAR odasında telefonla kayıt yapıp bunu yayıncı kuruluşa göndererek Trio programına müdahale etmeye çalıştığını biliyoruz. 

Bunu yapabilen birinin iyi niyetle de olsa (yani hakeminin verdiği kararın haklı olduğunu anlatmak gayesiyle) başka görüntüleri de kulüp yöneticilerine göndermiş olabilir. Niyet ne olursa olsun, bu yapıldıysa yanlıştır. Diğer yandan eğer VAR odasında incelemeye alınan görüntüler TFF Başkanı, yöneticiler veya hakemlerle de paylaşılıyorsa o zaman çok sayıda insanın eline geçen görüntüler, üçüncü kişiler üzerinden de kulüp başkan veya yöneticilerine ulaşmış olabilir.