Transferde büyük endişe: Paralar sistem dışına çıkıyor

Hüseyin Özkök – AJANSSPOR

Futbolun en ilgi çekici dönemlerinin başında transfer dönemleri gelir. Türkiye ve dünyada transfer haberleri ciddi anlamda tiraj ve reyting getirir. Bu nedenle özellikle Türkiye’de bu durum çok fazla transfer konusunda çok sayıda spekülasyon yaratır. 

Transfer piyasasında son birkaç yıldır ciddi anlamda dikkat çeken bir durum söz konusu. Bedelsiz transferler... Avrupa’da birçok yıldız oyuncunun oynadıkları kulüplerde sözleşme uzatmayıp bedelsiz olarak ayrılıp başka kulüplere gittiğini sıklıkla görüyoruz. Örneğin Gianluigi Donnarumma, David Alaba, Antonio Rüdiger, Paul Pogba, Paulo Dybala, Angel di Maria sözleşmesini uzatmayarak başka kulübe giden oyunculardan bazıları. 

Futbolcuların bedelsiz şekilde gitmesine olanak sağlayan ilk uygulama ise 1995’de Avrupa Adalet Divanı’nın aldığı Bosman kararıyla mümkün olmuştu. O tarihe kadar kulüpler sözleşmesi biten oyuncular için de bonservis talep ediyor bu da oyuncunun zoraki de olsa kulübünde oynamaya devam etmesine yol açabiliyordu. 

İşte bu durum 1995 yılında değişti.  Belçikalı futbolcu Jean-Marc Bosman, o dönem Belçika 1. Lig’de (şu anda Belçika 1. Amatör Lig’de) yer alan RFC Liege kulübünün sözleşmesinin bitmesine karşın transfer olmak istediği kulüpten çok yüksek bonservis bedeli talep etmesi ve transferinin çıkmaza girmesi sonrasında bu durumun istediği işte çalışabilme yasasını ihlal ettiği iddiasıyla Belçika’da mahkemeye başvurdu. Mahkeme 1990 yılı kasım ayında Bosman’ın bedelsiz şekilde Fransa’ya transfer olabileceğine hükmetti. 

Belçika Futbol Federasyonu’nun karara itiraz edip dosyayı bir üst mahkemeye taşımasının ardından Aralık 1990’da üst mahkeme de oyuncunun bedelsiz şekilde takımdan ayrılabileceği kararını verirken diğer yandan konuyu Avrupa Adalet Divanı’na taşıyarak alınan kararın AB çapında uygulanmasını talep etti. Avrupa Adalet Divanı FIFA ve UEFA’nın da karşı tezlerine rağmen 15 Aralık 1995 günü aldığı tarihi kararla AB’ye mensup sözleşmesi biten oyuncuların serbest şekilde transfer yapabileceğine karar verdi ve sözleşme bitimi sonrasında her türlü kısıtlama ile ücret talebini yasakladı. Karar böylece profesyonel futbolcuların önünü açtı. Daha sonra FIFA ve UEFA’nın da karara uymasıyla tüm dünyada uygulanmaya başladı. 

Bosman kararı futbol transfer piyasasında taşları yerinden oynattı. Daha önce kısa süreli sözleşmeler yapan kulüpler, oyuncularla 3-6 yıl arasında süren sözleşmeler yapmaya başladılar. Amaç doğal olarak talibi çıkan oyuncudan para kazanabilmekti. Tabi bu durumdan farklı olarak sözleşme uzatmayan oyuncular da sözleşme bitimi sonrasında istedikleri kulübe daha yüksek maaşlarla transfer olma imkanına sahip oldu.

İşte çok sayıda oyuncunun özellikle pandemi dönemi sonrasında kulüpleriyle sözleşme uzatmayıp başka kulüplere gittiğini görmeye başladık. Bu durumun en önemli nedenlerinden biri ise oyunculara transfer olmak istedikleri kulüpler tarafından imza parası adı altında yapılan maaş harici cazip ödemeler. 

Çünkü bir kulüp yüksek bonservis bedeli ödemektense sözleşmesi bitecek bir oyuncuyu almak istediğinde kulübüne değil oyuncuya maaş dışında imza parası teklif ediyor ve oyuncu da maaş dışında gelecek bu “tatlı para” nedeniyle sözleşme imzalamayarak takımdan ayrılıyor. Gittiği kulüp de yüksek bonservis bedelinden daha düşük bir bedelle oyuncuyu kadrosuna katmış oluyor. 

Ya da eğer oyuncu takımdan memnun değilse sözleşmesini uzatmıyor ve serbest kaldıktan sonra en yüksek imza parasını teklif eden bir kulübe gidebiliyor. Geçtiğimiz sezon kulübü PSG ile sözleşmesi biten Mbappe ise Real Madrid’e gitmek üzereyken kulübü PSG’nin Real Madrid’den daha yüksek miktarda imza parası ödemesiyle kulübünde kalarak yeni bir örnek oluşturdu.

Sözleşme uzatmamanın bir diğer nedeni ise pandemi döneminde kulüplerin gelirlerinde büyük düşüşler yaşanması. Ödeme güçlüğü nedeniyle kulüpler pahalı oyuncularla sözleşme uzatmayarak maaş yükünü azaltma yoluna gidebiliyor. 

İşte bu durum son birkaç yıldır ciddi anlamda artış gösterdi ve imza parası bonservis bedelinin yerini almaya başladı. İmza parası gerçeğinin futbolda giderek yoğunlaşması futbolun kalbi Avrupa’da kaygı yaratmaya başladı. Bonservis bedelleri futbol sisteminde yer almasına karşın imza paralarının oyuncuların kişisel hesaplarına yatmasıyla o paraların futbol sisteminin dışına çıkıp hem giderlerin artmasına ve hem de gelirlerin düşmesine neden oluyor. 

Konu ilgili olarak bir açıklama yapan Borussia Dortmund CEO’su Hans Joachim Watzke, paranın sistem dışına çıkmasının futbol için büyük sorun olduğunu ifade ediyor. 

Yapılan araştırmalar, sosyal medyanın çok etkili bir şekilde hayatımıza girmesinden sonra futbolcuların popülaritesinin kulüplerin önüne geçtiğini ve artık milyonların takımlar yerine oyuncuların peşinden gittiğini gösteriyor. Bu da oyunculara özellikle transfer dönemlerinde çok büyük özgüven sağlıyor, ellerini güçlendiriyor. Futbolcular onlarla birlikte forma satışının, sosyal medya takipçisinin gidecekleri takımlarının izlenirliğinin artacağının bilincinde olarak bu kozu kullanıyor.