Ofsayt kuralı değişmeli mi? Lale Orta, Bülent Yıldırım, Selçuk Dereli, Murat F. Tanırlı

Türkiye Kupası'nda Çeyrek Final maçında Galatasaray'ın Alanyaspor'a karşı Seri ile bulduğu ancak ofsayt olduğu gerekçesiyle iptal edilen golde çizginin kalecinin eli yerine omzundan çekilmesi tartışma yarattı.

İlk maçı 2-0 kazanan Alanyaspor deplasmanda 3-1 kaybetmesine rağmen tur atlayan takım oldu.

Eski hakemler Bülent Yıldırım, Selçuk Dereli, Lale Orta ve Murat Fevzi Tanırlı, Galatasaray'ın iptal edilen golünü  Ajansspor'a değerlendirdi.

Galatasaray'ın Türkiye Kupası çeyrek final rövanş maçında evinde Alanyaspor ile karşı karşıya geldiği mücadelenin 32. dakikasında skor 1-1'ken sarı-kırmızılıların ağları bulan topu ofsayt gerekçesiyle iptal edildi.

Ceza alanında Emre Akbaba'nın yaptığı vuruşun ardından boşta kalan topa Seri hareketlendi ve yaptığı vuruşla ağları buldu, ardından yerde olan Adem Büyük için ofsayt bayrağı kalktı.

VAR incelemesinin ardından da pozisyonun ofsayt olduğu belirtildi ve gol geçersiz sayıldı.

Bu kararın ardından Fatih Terim ve teknik heyet kenarda büyük tepki gösterirken, ofsayt çizgisinin kalecinin eli yerine omzundan alınması tartışma yarattı.

 Oyun kural kitabında ofsayt nasıl tanımlanıyor?

TFF'nin sitesinde yer alan kural kitapçığında ofsayt ihlali şu şekilde yer alıyor:

Eğer bir hücum oyuncusu top kaleye giderken kale direkleri arasında ve kale içinde sabit bir şekilde durursa, bir ofsayt ihlali yapmadıysa veya 12. Kuralda belirtilen bir ihlalden suçlu değilse gol geçerli sayılacaktır. Bir ihlal olması durumunda ise oyun endirekt ya da direkt serbest vuruş ile tekrar başlatılır. 

Eski hakemler Bülent Yıldırım, Selçuk Dereli, Lale Orta ve Murat Fevzi Tanırlı, kuralı değerlendirdi. 

Tüm futbol paydaşlarının bildiği gibi, Ofsayt Kuralı, Uluslararası Futbol Oyun Kuralları Kitabı’nda 11’inci Kural’da yer almaktadır.

Buna göre;özetle bir oyuncu; kafasının, vücudunun veya ayaklarının herhangi bir kısmı rakip takımın yarı alanında (orta saha çizgisi hariç) ise ve kafasının, vücudunun veya ayaklarının herhangi bir kısmı rakip takımın kale çizgisine toptan ve sondan ikinci rakip oyuncudan daha yakın ise ofsayt pozisyonundadır.

Bununla birlikte, sadece şeklen ofsayt pozisyonunda bulunmak bir ihlal olmayıp, konumunuzdan dolayı ofsayt ile cezalandırılabilmeniz için belirli bazı kıstaslar da detaylarla kuralda açıklanmaktadır.

Fazla ayrıntıya girmeden, pozisyon özeline odaklanacak olursak; Kural 11; “(…) ofsayt pozisyonunda hareketli veya duran bir oyuncunun rakibinin yolunda bulunması ve onun topa doğru hareketini engellemesi halinde eğer rakibinin oynama imkanını veya top için mücadelesini etkilerse bu bir ofsayt ihlalidir,(...)” ifadelerine yer vermektedir.

Türkiye Kupası Çeyrek Final müsabakasının 33’üncü dakikasında; Forvet Adem Büyük, Kaleci Jose Marafona ile topa hamle yapmak için bir mücadeleye girmiş, bu mücadele sonunda kaleci topa elleriyle hamle yaparak topu uzaklaştırmış; Adem Büyük, Kaleci Marafona’ya çarparak yere düşmüş ve kalecinin altında, zeminde ve ofsayt pozisyonunda kalmış iken dönen top Kaleye doğru vurulmuş, Adem Büyük, Kaleci Marafona’nın altında ve onunla fiziki teması devam ederken, istemsiz de olsa kalecinin topa doğru hamlesini kısıtlamış ve etkilemiş, kaleci topa uzanmaya çalışmasına rağmen, top filelerle buluşmuştur.

Pozisyonu değişik açılardan izleyen VAR hakemleri ise, kurallara göre doğru bir ofsayt müdahalesi ile golün iptalini sağlamışlar ve 3 boyutlu olarak çizilen ofsayt çizgilerinin de yayıncı kuruluşa verilmesini ve izleyenlerin izlemesini sağlamışlardır.

Verilen ofsayt kararı ve gol iptali doğrudur. Bunun ötesinde, kamuoyunda bir tartışma daha yaşanmaktadır. Yayıncıya verilen resimde, ofsayt çizgilerinin, Kalecinin de omzundan çizildiği görülmüş ve bunun doğru bir uygulama olup olmadığı tartışmaya açılmıştır.

Kurala göre, ofsaytın tespitinde; “Kaleciler dahil tüm oyuncuların el ve kolları dikkate alınmaz”

İnsanın aklına niçin sorusu gelmektedir? Cevabı nettir. Kaleci de bir oyuncudur ve diğer oyunculardan tek farkı kendi ceza alanında topla elle oynama serbestisi ve hakkına sahip oluşudur. Onun dışında kalecinin, oyun kurallarının uygulanması bakımından, diğer hiçbir oyuncudan bir farkı bulunmamaktadır!

Şöyle düşünelim, kaleci skor olarak geride oldukları bir müsabakada son dakikada kullanılacak bir korner vuruşu için gol yapabilmek amacıyla, rakip cezasına gidebilmekte midir; taç atışı, penaltı vuruşu kullanabilmekte midir? Evet. Dolayısıyla oyun kuralları, her oyuncuya ofsayt anlamında da eşit uygulama yapmakta ve ofsayt pozisyonlarında tespit, “her oyuncu için el-kol hariç tutularak (el-kol ile nizami bir gol yapılamayacağından)” değerlendirilmektedir.

Özetle, bahse konu pozisyonda, verilen ofsayt ve gol iptali kararı da çizilen ofsayt çizgileri de kuralın lafzına ve içeriğine göre doğrudur.

Kural üzerinden baktığımız zaman doğru. Ancak herkesin oynamaya muktedir olduğu organla ilgili bir durum var. O yüzden mantıken herkes 'Kaleci ceza sahası içinde elle oynama hakkına sahipken neden onun omzundan alınıyor?' şeklinde yorumluyor. Kural bu şekilde alındığı için, kaleci de diğer oyunculardan farklı kıstas alınmadığı için böyle bir durum var. Oyuncunun oynayabildiği organdan kıstas alınması taraftarıyım ben. Kalecinin eli de dahil olmalı.

"VAR çizgisi omzundan alıyor çizgiyi. Kurallar gereği doğru ancak kaleci ceza alanı içinde topla oynama hakkı var eliyle koluyla. Oradan alınması lazım tabii ki. Ofsaytın belirlenmesinde kalecinin eli etkili olmuyor. Kural bu şekilde ancak düzenlenmesi gerekebilir. Kaleci avantaj elde ediyor. Kuralın değiştirilmesi lazım."

Futbolda en çok tartışılan konuların başında ofsayt kuralı gelmektedir. Ofsayt kuralında yapılan değişiklikler; maçın sık sık kesilmesini önlemek, gol sayısını artırmak, topun daha çok oyunda kalmasını sağlamak, hücum futbolunu desteklemek ve seyir zevkini artırmak için yapılmaktadır.

Kuralların ortaya çıkışını ve kuralların değişim nedenlerini bilmemiz, kuralları daha kolay algılamamızı, doğru bir şekilde yorumlamamızı ve uygulamamızı sağlayacaktır. Futbol Oyun Kuralları’nın doğru yorumlanması ve hakemler tarafından tüm Dünyada standart uygulanabilmesi, futbolun; sade, basit ve herkes tarafından daha anlaşılır olmasını sağlamalıdır.

Futbol, 1925 yılına kadar, bir satranç oyununa benzetiliyordu. Futbolun; kuvvet, sürat, teknik, taktik ve becerilerin yer aldığı bir oyuna dönüşmesinin başlangıcını ofsayt kuralında yapılan değişiklikler oluşturdu.

Ofsayt, Futbol Oyun Kuralları içinde en az değiştirilen oyun kurallarından birisidir. Ofsayt kuralı tanım olarak çok değiştirilmemekle birlikte, farklı yorumlar getirilmiştir. Futbol oyun kurallarında ofsaytla ilgili yapılan tanımlar ve değişiklikler kronolojik olarak şöyledir:

1863 yılındaki ilk Futbol Oyun Kuralları’na göre, ofsaytın tanımı şu şekilde yapılmıştır: Bir oyuncu topun önüne geçtiği anda oyun dışı kalır. Mümkün olduğu kadar çabuk, topun arkasına geçmelidir. Eğer top; kendi takımından bir oyuncu tarafından pas olarak atılmışsa, rakip takımdan biri ya da kendi takımından topun gerisinde herhangi bir takım arkadaşı dokunana kadar topa dokunamaz. Ancak kale çizgisinin arkasından topa vurulduğunda, hiçbir oyuncu oyun dışında kalmaz. İlk Futbol Oyun Kuralları’na göre; topun ilerisinde olan tüm oyuncular ofsayt olarak değerlendiriliyordu.

1866 yılında ofsayt kuralı, “kale ve top arasında 3 rakip oyuncu varsa, oyuncular ofsayt sayılmaz” olarak değiştirildi.

1925 yılında, bir önceki ofsayt kuralında yapılan değişiklikten yaklaşık 60 yıl sonra, 3 rakip oyuncu şartı 2’ye indirildi.

1990 yılında ofsayt kuralında yapılan değişiklikler hücum yapan takıma avantaj sağlayarak, kale önlerindeki bire-bir mücadelelerin sayısını artırdı.

1995 yılında da ofsayt kuralının yorumu genişletilerek aktif-pasif ayrımı getirildi ve hücum futboluna daha fazla prim tanındı. Ayrıca, “Oyuna müdahale etmek”, “rakibe müdahale etmek” ve “avantaj sağlamak” kavramları ofsayt kuralında ilk kez yer aldı.

2005 yılında yeniden yorumlanan ofsayt tanımında, “rakip kale çizgisine daha yakın” ifadesi, “o oyuncunun kafasının, vücudunun veya ayağının herhangi bir bölümünün rakip kale çizgisine toptan ve ikinci savunma oyuncusundan daha yakın olduğu anlamına gelmektedir” diye tanımlandı ve kollar bu tanımın dışında bırakıldı.

Ofsayt değerlendirmelerinde kaleciler dahil tüm oyuncuların el ve kolları dikkate alınmamaktadır. Kalecilerin topla elleri ileoynadıkları düşünüldüğünde, eşit olmayan bir uygulama olduğu algısı oluşmaktadır.

Ancak, oyun kurallarının hakemler tarafından rahatlıkla uygulanabilir olması da çok önemli bir konudur. Ofsayt tespitlerinde, bir tek kalecilerin elleri ve kollarının hariç tutulması uygulamada sorunlar yaratacaktır.

Bu nedenle, ofsayt değerlendirmelerinde, hücum eden takımın tüm oyuncularının el ve kolları dikkate alınmazken, savunma yapan takımın kaleciler dahil tüm oyuncularının elve kolları dikkate alınmalıdır. Bu aynı zamanda gol sayısının artmasını da sağlayacaktır.