Göztepe'nin penaltısı neden tekrarlanmadı? VAR hatası mı var?

Hüseyin Özkök-AJANSSPOR

Spor Toto Süper Lig’in 18. haftasının son karşılaşması olan Beşiktaş-Göztepe karşılaşmasında, misafir takımın Soner Aydoğdu ile kullandığı penaltı, tartışmalara neden oldu. Tartışma kimsenin itiraz etmediği net penaltının verilişinden değil, ceza sahası ihlaline dair.

Kaleci Ersin Destanoğlu, topu çıkardı ancak vuruş anından önce her iki takımdan da oyuncular ceza sahasına giriyor. Bunlardan biri de Ersin'den dönen topu uzaklaştıran Valentin Rosier. Bu durumda penaltı tekrarlanmalı diyen bir çok yorumcu oldu. VAR'ın devreye girerek sahadaki hakem Ümit Öztürk'ü uyarması gerektiği genel görüştü. Bir kez daha gördük ki gerek eski hakem gerek eski oyunculardan oluşan yorumcularımız, VAR protokolünü ve oyun kurallarını tam manasıyla bilmiyor. Araştırmadan genelde kişisel bakış açılarını kuralmış gibi anlatıp, kamuoyunu da yanlış yönlendiriyorlar.

Ersin Destanoğlu ihlal yaptı mı?

Gelin önce bir ayağı kale çizgisinin gerisinde, yani kalenin içinde olan kaleci Ersin Destanoğlu'nun ihlal yapıp yapmadığına bakalım: IFAB bundan bir süre önce; “Kaleci penaltı vuruşu sırasında iki ayağıyla birden çizgi üzerinde durur” kuralını değiştirdi. Artık kalecinin yalnızca tek ayak ile çizgi üzerinde olması gerektiğini ifade edip, diğer ayağıyla ise öne bir adım atabileceği değişikliğini yapmıştı. Ancak Ersin, penaltı vuruşunu kullanan Soner topa temas ettiği anda sol ayağı ile öne bir adım atarken sağ ayağı kale çizgisinin gerisindeydi ve kuralda yazdığı gibi en az bir ayağı çizgi üzerinde değildi! Fakat normalde kalecinin çizgi ihlallerine müdahale etme yetkisi olan VAR, Ersin için bir müdahalede bulunmadı.

Kural değişti ama gelecek sezon uygulanacak

Penaltı noktası ile kale çizgisi arasındaki mesafe 11 metre. Kalecinin çizgi üzerinde vuruş anını beklemesinin ana amacı 11 metrelik mesafenin topla temas anında korunması. Ancak IFAB, kalecilerin iki ayakla birden çizgi üzerinde dezavantajlı olduğu şikâyetlerini gözönüne alarak, en az bir ayağıyla öne adım atabilmesine olanak tanıyarak bu dezavantajı bir ölçüde ortadan kaldırdı. Bu kural değişikliği sonrasında kalecilerin çizgi üzerinde olması gereken tek ayaklarının bazen çizgi gerisinde olduğu, hemen hemen bütün ülkelerde gözlendi. Fakat kaleci kuralının esas amacı 11 metrelik mesafeyi korumak olduğundan VAR böyle durumlarda hiçbir yerde bu tip 'ihlallere' müdahale etmiyor. IFAB ise, gelen eleştiriler üzerine bu kuralı gelecek sezondan itibaren uygulanmak üzere revize etti ve kalecinin bir ayağının çizginin gerisinde de olabileceğini kurala ekledi.

Penaltı vuruşunda VAR'ın yetkisi sınırlı

Penaltı vuruşunda VAR’ın yetki alanları ise sınırlı. Vuruş sırasında ceza sahası dışında beklemesi gereken oyuncuların ihlallerinde yetki, maçı yöneten hakemde.

VAR ise şu dört konuda yetkili:

• - Penaltı atışını kullanan oyuncu hakemin gözünden kaçan bir ihlal yaparsa,
• - Kaleci vuruş anında bir çizgi ihlali yaparsa, örneğin iki ayağıyla birden öne çıkarsa,
• - Kaleci veya direkten dönen topta, ihlal yaparak vuruş öncesi ceza alanına giren bir savunma oyuncusu bir hücum oyuncusunun gol atma şansını engelleyecek bir müdahalede bulunursa,
• - Kaleci veya direkten dönen bir topta, vuruş öncesi ceza alanına giren bir hücum oyuncusu bir gol atar ya da gol atma şansı yaratan bir müdahalede bulunursa.

Normalde penaltı tekrar edilmeliydi ama...

Beşiktaş-Göztepe maçında ise kaleci Ersin penaltıyı kurtardıktan sonra penaltı noktasına doğru yönelen top Göztepeli bir oyuncuyu geçerek, arka taraftaki ceza sahasına erken giren Rosier’e geldi, o da topu uzaklaştırdı. Bu uzaklaştırmadan sonra VAR oyuna müdahale etmedi ve maç devam etti.
Bu konuda yorumcular arasında farklı görüşler ortaya çıktı. Ancak VAR konusunda Türkiye’de uygulamadan gelen tek yorumcu olan beIN Sports Trio programı yorumcusu Bülent Yıldırım; normal şartlarda vuruş öncesi ceza alanına erkenden giren her iki takım oyuncuları nedeniyle penaltı atışının tekrar edilmesi gerektiğini ancak bunun bir hakem kararı olduğunu belirtti.

VAR'ın müdahale etmemesi doğru

Penaltı vuruşu sonrası kaleci Ersin’den dönen topun ise sahipsiz kaldığını, ceza alanına vuruş öncesi giren Rossier’in arkasında ya da yakınında herhangi bir rakip oyuncu olmadığı için topa müdahalesi, hiçbir rakibinin gol ya da gol atma şansını engellemediğini, bu sebeple eldeki mevcut kurallara ve VAR protokolü ve uygulama talimatları kapsamında bu duruma VAR’ın müdahale etmemesinin doğru olduğunu söyledi. Yıldırım, ayrıca bu tarz durumlarda VAR hakeminden ne zaman müdahale beklendiğinin MHK tarafından devre arası seminerinde netleştirilerek kamuoyu ile paylaşılmasında ciddi fayda olacağını ifade etti.