Cumhuriyet'in 100. Yılı: Türk Sporunda Çığır Açanlar

Bu yıl Cumhuriyet'imizin 100. yılını kutluyoruz. Cumhuriyet'in ilan edilmesine giden yolun temelleri, çökmek üzere olan bir imparatorluğun ve işgal edilmiş bir ülkenin halkının, kendi kaderini Mustafa Kemal önderliğinde tayin ettiği destansı bir mücadele ile döşendi.

Geçtiğimiz yüzyıl boyunca; Cumhuriyet tarihine sanatta, bilimde damgasını vuran kişilerin yanı sıra, sporda da iz bırakan, kitleleri etkileyen pek çok önemli figür oraya çıktı. Ajansspor ailesi olarak bizler de "Türk Sporunda Çığır Açanlar" başlığıyla kaleme aldığımız bu yazıyı sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk ve gurur duyuyoruz.

Zeki Rıza Sporel, Türkiye'nin ilk milli golcüsü... Hayatı boyunca hiçbir zaman spordan kopmayan ve Soyadı Kanunu'yla birlikte Atatürk tarafından 'Sporel' soyadı verilen Zeki Rıza Sporel, Cumhuriyet'imize damga vurdu. 

Türkiye, ilk milli maçını Cumhuriyet'in ilanından üç gün önce oynadı. 26 Ekim 1923 tarihinde İstanbul Taksim Stadı'nda Romanya'yla oynanan bu maç 2-2 sonuçlandı.

Romanya karşısında 1-0 mağlup duruma düşen millilerimiz, Zeki Rıza Sporel'in 32 ve 50'inci dakikalarda attığı iki golle öne geçmeyi başardı. Romanya'nın ikinci golüyle 2-2 berabere biten maçta Romanya'ya 2 gol atan Zeki Rıza Sporel, A Milli Takım'ın ilk golünü atarak tarihe geçti.

Ünlü spor adamı 3 Kasım 1969'da hayatını kaybetti.

Eskrim branşında Berlin 1936'ya katılan Çambel ve Aşeni, olimpiyatlarda Türkiye'yi temsil eden ilk kadın sporcular olarak tarihe geçti. Çambel ve Aşeni, oyunlarda madalya elde edemese de birçok kız çocuğunun olimpiyat hayali kurmasının yolunu açtı.

Erzincan doğumlu güreşçimiz Yaşar Erkan, Berlin 1936'da grekoromen stil 61 kiloda rakiplerini yenerek altın madalyanın sahibi oldu. Erkan, böylece ilk olimpiyat şampiyonu Türk sporcu olarak tarihe geçti.

Aynı organizasyonda mücadele eden bir diğer milli güreşçi Ahmet Kireççi ise bronz madalya elde ederek Türkiye'ye ilk olimpiyat madalyasını kazandırdı.

Tam olarak 50 yıl 29 gün önce bugün ünlü Türk boksör Cemal Kamacı, Rager Zami’yi yenerek Avrupa Şampiyonu olan ilk türk boksör oldu. Ali Samiyen Stadı'nda gerçekleşen maçı 41 bin kişi takip etti.

Kamacı, 11 Kasım 1976 tarihinde İstanbul'da düzenlenen bir jubile maçından sonra ise boksu bıraktı. 

Cep Herkülü ve Türk Süpermen olarak da anılan milli haltercimiz Naim Süleymanoğlu ile üst üste kırdığı rekorlar dolayısıyla kendisine "Dinamo" lakabı takılan Halil Mutlu, adeta Cumhuriyet'imizin yüzyılına damga vurdu. 

Naim ve Halil: Bulgaristan rejiminin baskısı sonrası Naim Süleymanoğlu ve Halil Mutlu ülkemize iltica ederek, şanlı bayrağımızın altında yarışmaya başladı.

Naim Süleymanoğlu, Bulgar rejiminin Türk isimlerinin yasaklatması sonrası dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından kaçırılmış ve Türkiye'ye getirilmiştir. Olimpiyatta 3 kez üst üste altın madalya alarak ilk Türk sporcumuz olan nam-ı diğer Cep Herkülü, birçok otoriteye göre tüm zamanların en iyi haltercisi olarak kabul edilmektedir.

Bir başka haltercimiz Halil Mutlu da 3 olimpiyat madalyası almayı başarmıştır. Halil Mutlu, 20'den fazla dünya rekoru kırmayı başarmış ve adını altın harflerle yazdıran bir başka sporcumuz olmuştur.

Judocu Hülya Şenyurt ise, 1990'daki Avrupa ikinciliği ve 1991'deki Avrupa gençler şampiyonluğu sonrası olimpiyatlarda da madalya alarak tarihe geçti.

Henüz 19 yaşındayken 1992 Barcelona Olimpiyatları'na katılan Hülya Şenyurt, 48 kiloda elde ettiği üçüncülükle olimpiyatlarda madalya kazanan ilk Türk kadın sporcu olmayı başardı.

Nurcan Taylan, halter kariyerinde 6 Avrupa ve 2 Dünya rekoru kırmayı başarmıştır. Rekortmen haltercimiz, 2004 senesindeki Atina Olimpiyatları'nda 48 kiloda Dünya ve Olimpiyat rekoru kırmış ve altın madalyaya uzanmıştı. Türk spor tarihinde bu başarıya ulaşan ilk kadın sporcu olmayı da başarmıştır. 

Kariyerini noktalayan İpek Soylu, en önemli zaferini 2014 ABD Açık Tenis Turnuvası'nda yaşadı.

Genç çiftler kategorisinde İsviçreli partneri Jil Belen Teichmann ile şampiyonluğa ulaşan İpek, "Türkiye'nin ilk grand slam şampiyonu tenisçisi" unvanını alarak adını unutulmazlar arasına yazdırdı.

'Altın Avcısı' lakabıyla ünlenen İrem Yaman ise, 2015'te Rusya, 2019'da İngiltere'de düzenlenen Dünya Tekvando Şampiyonası'nda 62 kiloda altın madalya kazandı. İrem Yaman, böylece iki kez dünya şampiyonluğuna ulaşan ilk Türk kadın tekvandocu oldu.

Milli tekvandocu Nur Tatar ise, iki olimpiyat oyununda madalya kazanan tek Türk kadın sporcu durumunda bulunuyor.

Dünya ve Avrupa şampiyonluğu yaşayan Nur Tatar, 2012 Londra Olimpiyatları'nda gümüş, 2016 Rio Olimpiyatları'nda ise bronz madalya aldı.

Dünya ve Avrupa şampiyonu milli sporcu Yasemin Adar Yiğit, elde ettiği başarılarla Türk güreş tarihine geçti.

Kadın güreşinin en önemli temsilcilerinden Yasemin, Türkiye'ye adını 2016'da Letonya'nın başkenti Riga'da düzenlenen Avrupa Şampiyonası'nda duyurdu. Avrupa şampiyonluğuna ulaşan milli güreşçi, organizasyon tarihinde Türkiye'ye kadınlarda ilk altın madalyasını kazandırdı.

"İlklerin kadını" Yasemin, Avrupa'nın yanı sıra dünyanın da zirvesine çıkmayı başardı. Yasemin, Fransa'nın başkenti Paris'te 2017'de gerçekleştirilen Dünya Şampiyonası'nda altın madalya kazanarak bir ilke daha imza attı.

"Bilardo kahve oyunudur" klişesini yıkan ve dünya arenasında göğsümüzü kabartan Türk Prensi lakablı Semih Saygıner de Cumhuriyet'imizin 100 yılına damga vuran bir başka sporcumuz oldu.

Saygıner, 1994 yılında Belçika’da düzenlenen Gent Dünya Şampiyonası’nda 1. olarak ilk Dünya Kupası'nı kazandı. Bu başarısıyla Dünya Klasmanı’nda 3.lüğe yükseldi ve iki dünya rekoru kırdı.

Suların 'altın' kızları olarak lanse edilen milli yüzücülerimiz ise 100. yılımızda gözlerimizi yaşarttı.

Sümeyye Boyacı, dünya ve Avrupa şampiyonluğunu kazanan ilk Türk paralimpik yüzücü olmanın gururunu yaşarken, Sevilay Öztürk ise paralimpik yüzmede ilk madalyayı alan yüzücü unvanına sahip oldu.

Öte yandan Gizem Girişmen, 2008 Pekin Paralimpik Oyunları'nda okçuluk branşında aldığı altın madalyayla Türk spor tarihine geçti. Girişmen, bu başarısıyla paralimpik oyunlar tarihinde altın madalya alan ilk Türk kadın sporcu oldu.

Paralimpik halterci Nazmiye Muratlı, hem 2012 hem de 2016 paralimpik oyunlarında altın madalya kazanarak İstiklal Marşı'nı dünyaya dinletti.

Kadın Golbol Milli Takımı da Rio 2016 ve 2021'de yapılan Tokyo Paralimpik Oyunları'nda şampiyon olarak tarihi başarılara imza attı.

Milli tenisçi Çağla Büyükakçay, 2016 TEB BNP Paribas İstanbul Cup'ta tarihi şampiyonluk yaşadı.

Çağla, finalde Karadağlı Danka Kovinic'i yenerek WTA turnuvalarında şampiyonluğa ulaşan ilk Türk sporcu olarak kayıtlara geçti.

Artistik cimnastikte 2019'da Almanya'daki Dünya Şampiyonası'nda halka aletinde altın madalya alarak büyüklerde dünya şampiyonu olan ilk Türk sporcu ünvanını elde eden İbrahim Çolak ise, Türkiye'de cimnastiği daha bilinir hale getirdi.

İç Anadolu’nun bağrından ‘Dünya Güreş Şampiyonluğu’na uzanan bir başarı öyküsünü de Sivaslı Rıza Kayaalp yazdı. 5 kez Dünya şampiyonu, 11 yılı üst üste olarak toplamda 12 kez Avrupa şampiyonluğu elde eden Rıza Kayaalp, Cumhuriyet'in 100. yılına adını altın harflerle yazdırdı. 

Dünya Güreş Birliği tarafından "Asrın Güreşçisi" unvanı verilen Hamza Yerlikaya ise, kariyerinde 2 Olimpiyat, 3 Dünya ve 8 Avrupa şampiyonluğuna ulaşarak göğsümüzü kabarttı. 1996-1997 senesinde Ankara'da askerlik görevi devam ederken Türk askeri olarak olimpiyatta altın madalya kazanan Hamza Yerlikaya, Türk spor tarihinde bir ilki başardı.

Milli olimpik okçumuz Mete Gazoz ise Cumhuriyet'in 100. yılına damga vuran bir başka sporcumuz oldu.

Gazoz, 2020 Tokyo Olimpiyatları'nda ve 2023 Dünya Okçuluk Şampiyonası'nda altın madalya kazanmayı başardı. 24 yaşındaki milli yıldızımız, Türk okçuluk tarihinde bunu başaran ilk okçu oldu.

Mete Gazoz'un kariyerinde 1 olimpiyat madalyası, 3 dünya şampiyonası madalyası ve 2 Avrupa Şampiyonası madalyası bulunmaktadır.

Türkiye serbest dalış tarihinde kadın ve erkeklerde sabit ağırlıkla 100 metreye inen ilk sporcu olan Şahika Ercümen, Cumhuriyet'in 100. yılına ithafen Hatay'da gerçekleştirdiği denemede de dünya rekoru kırarak tarihe geçti.

Milli sporcu, paletsiz değişken ağırlık kategorisinde Sırp asıllı Lena Balta’nın elinde bulundurduğu 105 metre dünya rekorunu geçme hedefiyle Yayladağı ilçesi Karamağara Koyu açıklarında nefesini tuttu.

Deprem bölgesinde farkındalık oluşturulması için ’Hatay’a nefes ol’ sloganıyla organize edilen rekor denemesinde Ercümen, su altına indi. Milli yıldızımız, 100 metreye 3 dakika 14 saniyede dalarak rekorun yeni sahibi oldu.

Ercümen, ayrıca 3. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında gittiği "beyaz kıta"da da dalış yaparak tarihe geçti.

A Milli Kadın Voleybol Takımı, Cumhuriyetin 100. yılında katıldığı FIVB Milletler Ligi, CEV Avrupa Şampiyonası ve 2024 Paris Olimpiyatları Elemeleri'nde şampiyonluğa ulaşarak, Türkiye'ye büyük gurur yaşattı.

"Filenin Sultanları", sezonun ilk organizasyonu FIVB Milletler Ligi'nde mücadele etti. Finalde Çin'i 3-1 yenerek tarihinde ilk kez Milletler Ligi'nde altın madalya kazanan milli takım, aynı zamanda "dünya 1 numarası"na yükselerek bir ilki daha başardı.

2023 CEV Avrupa Şampiyonası'nda ise finalde Sırbistan'ı 3-2 mağlup eden A Milli Kadın Voleybol Takımı, rakibinden 2019 finalinin rövanşını alarak organizasyon tarihinde ilk kez şampiyon oldu.